Özel hayatın gizliliği, bireyin mahrem alanının korunmasını hedefleyen, hem anayasal hem de cezai güvence altına alınmış temel bir insan hakkıdır. Bu hak, yalnızca kişisel verilerin değil, bireyin hayatına dair her türlü özel bilginin izinsiz şekilde ifşa edilmesini veya izlenmesini de kapsamaktadır. Türk Ceza Kanunu (TCK), özel hayatın gizliliğini ihlal eden fiilleri suç saymakta ve bu eylemleri yaptırıma bağlamaktadır.
Anayasal Temel
1982 Anayasası’nın 20. maddesi özel hayatın gizliliğini açıkça güvence altına alır:
“Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz.”
Bu anayasal güvence, aynı zamanda Türk Ceza Kanunu’nda yer alan ilgili düzenlemelere de temel teşkil etmektedir.
Türk Ceza Kanunu’nda İlgili Düzenlemeler
1. Özel Hayatın Gizliliğini İhlal (TCK m.134)
TCK’nın 134. maddesi, özel hayatın gizliliğini doğrudan korumaktadır:
Madde 134 – (1) Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri, tarafların rızası olmaksızın ifşa eden kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Bu fiilin basın ve yayın yoluyla işlenmesi hâlinde, ceza yarı oranında artırılır.
Bu madde kapsamında, örneğin gizlice çekilen özel görüntülerin sosyal medya gibi platformlarda paylaşılması suç teşkil eder.
✅ Örnek:
Gizlice çekilen görüntülerin sosyal medyada paylaşılması
Bir kişinin özel yazışmalarının rızası olmadan ifşa edilmesi gibi örnekler verilebilir.
2. Haberleşmenin Gizliliğini İhlal (TCK m.132)
Bireylerin telefon konuşmalarını veya mesajlarını izinsiz dinlemek, kayda almak ya da yaymak da özel hayatın gizliliğine aykırıdır:
Madde 132 – (1) Kişiler arasındaki haberleşmenin gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
✅ Örnek:
Özel bir telefon görüşmesinin gizlice kaydedilmesi
WhatsApp yazışmalarının üçüncü kişilerle paylaşılması gibi örnekler verilebilir.
3. Kişisel Verilerin Kaydedilmesi ve Yayılması (TCK m.135 – 138)
Kişisel verilerin hukuka aykırı şekilde kaydedilmesi veya üçüncü kişilere verilmesi de özel hayatın gizliliğini ihlal eder. TCK’nın 135-138. maddeleri arasında bu konuda ayrıntılı düzenlemeler yer almaktadır.
✅ Örnek:
Kimlik, adres, sağlık bilgisi gibi verilerin izinsiz saklanması
İş yerinde çalışan verilerinin izinsiz üçüncü kişilere verilmesi gibi örnekler verilebilir.
Yargıtay Kararları
Yargıtay, özel hayatın gizliliğine ilişkin davalarda genellikle bireyin “meşru bir gizlilik beklentisinin” olup olmadığına dikkat etmektedir. Örneğin, kamusal alanda gerçekleşen bir eylemin gizli sayılıp sayılmayacağı, olayın özelliğine göre değerlendirilmektedir.
Örnek Karar:
Yargıtay 12. Ceza Dairesi, 2019/3725 E., 2020/8413 K. sayılı kararında, sanığın eski eşine ait özel mesajları onun rızası olmaksızın mahkemeye sunmasını, özel hayatın gizliliğine müdahale olarak nitelendirmiştir.
Özel Hayatın Gizliliği İhlali Halinde Ne Yapılmalı?
Eğer özel hayatınızın ihlal edildiğini düşünüyorsanız:
Delil toplayın ,
Bir ceza avukatıyla iletişime geçin.
Bu suçların takibi şikâyete bağlıdır. Şikâyet süresi genellikle 6 aydır.
Sonuç ve Değerlendirme
Özel hayatın gizliliği, dijitalleşen dünyada her zamankinden daha kırılgan hale gelmiştir. Sosyal medya, mobil cihazlar ve gözetim teknolojileri, bu hakkın ihlal edilmesini kolaylaştırırken, bireylerin korunma ihtiyacını da artırmaktadır. Türk Ceza Kanunu, bu tür ihlallere karşı ciddi yaptırımlar öngörmekte; ancak caydırıcılığın artması için yargı pratiğinin gelişmesi ve bireylerin farkındalığının yükseltilmesi gerekmektedir.
Avukatlar olarak hem hukuki danışmanlık sürecinde hem de savunma görevimizde, bireylerin mahremiyet haklarını korumak temel sorumluluklarımızdan biridir. Hak ihlali yaşamanız durumunda hukuki danışmanlık almanız faydanıza olacaktır.